ծխախոտի վնասակար ազդեցությունը առողջության վրա
Ծխախոտի ծխի բաղադրամասերը, հիմնականում նիկոտինը, ակտիվորեն ազդում
են բոլոր
նյարդային ֆունկցիաների վրա, իսկ առավել
զգայուն են կենտրոնական նյարդային համակարգը և առաջին
հերթին գլխուղեղի բջիջները:
Նրանք, ովքեր ծխում են, պետք է հիշեն, որ նիկոտինի ազդեցությամբ տեղի է ունենում ուղեղի անոթների նեղացում, որն էլ բերում է ուղեղ հոսող արյան քանակի նվազման: Դրա հետ կապված առաջ են գալիս հաճախակի գլխացավեր , հիշողության վատացում:Ծխելը բացասական է ազդում նյարդային բոլոր գործունեությունների վրա: Գերմանացի հզոր մտածող Գյոթեն ասել է , որ ծխելուց հիմարանում ես և դա անհամատեղելի է արվեստի հետ: Ինչպես գիտենք, նյարդային բջիջները միմյանց հետ կապվում են նյարդային ազդակներով , որը հնարավոր է գրանցել էլեկտրաէնցեֆալոգրաֆի միջոցով: Օրգանիզմի`ծխախոտից կախվածությունն առաջանում է նրա բաղադրության մեջ նիկոտինի և խեժի առկայության պատճառով: Ծխախոտը կարող է առաջացնել բերանի, կոկորդի և իհարկե թոքերի քաղցկեղՀետազոտությունների արդյունքները վկայում են նաև, որ ծխելը կարող է առաջացնել խրոնիկ բրոնխիտ կամ դժվարացնել շնչելու գործընթացը:
Երբ Դուք ծխում եք, խեժի մասնիկներն անցնում են շնչառական համակարգ և մտնում շրջանառության մեջ: Այս կպչուն նյութը ոչ միայն “ներկում է” ատամները, այլ մնացորդներ է թողնում թոքերի նուրբ հյուսվածքի վրա: Խեժի մեջ պարունակվող քաղցկեղածին բենզոպիրինը նպաստում է քաղցկեղի առաջացմանը: Չնայած նրան, որ ածխածնի մոնօքսիդը անհոտ գազ է, այն շատ վատթար հետևանքներ կարող է ունենալ շնչառության համար, քանի որ ծխելու ժամանակ այն փոխարինում է արյան մեջ պարունակվող թթվածնին: Ածխածնի մոնօքսիդի հեմոգլոբինի հետ հեշտորեն կամպվելու ունակությունը հանգեցնում է գլխուղեղ և սիրտ մատակարարվող արյան մեջ թթվածնի քանակի նվազմանը:
Ծխախոտի մեջ պարունակվող բոլոր թունավոր նյութերը կարող են առաջացնել շնչառական համակարգի օրգանների հիվանդություններ, վնասվածքներ, դրանք կարող են նաև վնասել արյունատար անոթներն և սիրտը: Ծխախոտի ազդեցությունը առողջության վրա հիմնականում պայմանավորված է ծխախոտի մեջ մարդու օրգանիզմի համար վնասակար ազդեցություն ունեցող նիկոտինի պարունակությամբ, որը ծխախոտ օգտագործողի մոտ նաև առաջացնում է հոգեբանական, հետագայում նաև կենսաբանական կախվածություն։ Համաճարակաբանական ուսումնասիրությունը հիմնականում կենտրոնացել է թութունի ծխելու վրա, որն ուսումնասիրվել է ավելի քան սպառման որևէ այլ ձև:
Թութունը Հայաստանում մահվան պատճառների՝ սիրտ-անոթային հիվանդությունների և քաղցկեղի առաջնային ռիսկի գործոնն է և կանխելի մահվան գերագույն պատճառը աշխարհում: Թութունի օգտագործումը սովորաբար սիրտ-անոթային հիվանդությունների պատճառ է դառնում, և ծխելը սրտի կաթվածների, ուղեղի կաթվածների, քրոնիկական թոքային կառուցվածքային հիվանդության, էմֆիզեմայի, և քաղցկեղի (հատկապես թոքի քաղցկեղի, խռչակի և բերանի քաղցկեղների, և ենթաստամոքսային քաղցկեղի) հիմնական ռիսկի գործոն է: Թութունը նաև ծայրամասային անոթային հիվանդության և հիպերլարվածության պատճառ է դառնում, որոնք առաջանում են թութունի հետ շփման ժամանակից և դեղաբաժնից: Ավելին՝ թութունով լցրած ծխախոտների միջի ավելի բարձր ձյութի (tar) բաղադրությունը ավելացնում է այս հիվանդությունների ռիսկը: Զարգացող երկրներում վաճառվող ծխախոտները սովորաբար ավելի բարձր ձյութի բաղադրություն են ունենում, և ավելի հավանական է, որ ֆիլտրացված չլինեն՝ այս շրջաններում ավելացնելով թութունին վերաբերող հիվանդությունների դիմաց խոցելիությունը:
Ծուխը պարունակում է մի քանի քաղցկեղածին պիրոլիտ արտադրանքներ, որոնք միանում են ԴՆԹ-ին և շատ ծագումնաբանական մուտացիաների պատճառ դառնում: Ավելի քան 19 ճանաչված քաղցկեղածին գոյություն ունեն ծխախոտի ծուխի մեջ: Թութունը նաև պարունակում է նիկոտին, որը հույժ կախվածություն առաջացնող փսիխոակտիվ քիմիական նյութ է: Թութուն ծխելիս նիկոտինը ֆիզիկական և հոգեբանական կախվածություն է առաջացնում: Որքան ավելի վաղ է մարդն սկսում ծխել, այնքան ավելի մեծ է վտանգը նրա առողջությանը և այնքան ավելի դժվար է թարգել ծխելը:
Նրանք, ովքեր ծխում են, պետք է հիշեն, որ նիկոտինի ազդեցությամբ տեղի է ունենում ուղեղի անոթների նեղացում, որն էլ բերում է ուղեղ հոսող արյան քանակի նվազման: Դրա հետ կապված առաջ են գալիս հաճախակի գլխացավեր , հիշողության վատացում:Ծխելը բացասական է ազդում նյարդային բոլոր գործունեությունների վրա: Գերմանացի հզոր մտածող Գյոթեն ասել է , որ ծխելուց հիմարանում ես և դա անհամատեղելի է արվեստի հետ: Ինչպես գիտենք, նյարդային բջիջները միմյանց հետ կապվում են նյարդային ազդակներով , որը հնարավոր է գրանցել էլեկտրաէնցեֆալոգրաֆի միջոցով: Օրգանիզմի`ծխախոտից կախվածությունն առաջանում է նրա բաղադրության մեջ նիկոտինի և խեժի առկայության պատճառով: Ծխախոտը կարող է առաջացնել բերանի, կոկորդի և իհարկե թոքերի քաղցկեղՀետազոտությունների արդյունքները վկայում են նաև, որ ծխելը կարող է առաջացնել խրոնիկ բրոնխիտ կամ դժվարացնել շնչելու գործընթացը:
Երբ Դուք ծխում եք, խեժի մասնիկներն անցնում են շնչառական համակարգ և մտնում շրջանառության մեջ: Այս կպչուն նյութը ոչ միայն “ներկում է” ատամները, այլ մնացորդներ է թողնում թոքերի նուրբ հյուսվածքի վրա: Խեժի մեջ պարունակվող քաղցկեղածին բենզոպիրինը նպաստում է քաղցկեղի առաջացմանը: Չնայած նրան, որ ածխածնի մոնօքսիդը անհոտ գազ է, այն շատ վատթար հետևանքներ կարող է ունենալ շնչառության համար, քանի որ ծխելու ժամանակ այն փոխարինում է արյան մեջ պարունակվող թթվածնին: Ածխածնի մոնօքսիդի հեմոգլոբինի հետ հեշտորեն կամպվելու ունակությունը հանգեցնում է գլխուղեղ և սիրտ մատակարարվող արյան մեջ թթվածնի քանակի նվազմանը:
Ծխախոտի մեջ պարունակվող բոլոր թունավոր նյութերը կարող են առաջացնել շնչառական համակարգի օրգանների հիվանդություններ, վնասվածքներ, դրանք կարող են նաև վնասել արյունատար անոթներն և սիրտը: Ծխախոտի ազդեցությունը առողջության վրա հիմնականում պայմանավորված է ծխախոտի մեջ մարդու օրգանիզմի համար վնասակար ազդեցություն ունեցող նիկոտինի պարունակությամբ, որը ծխախոտ օգտագործողի մոտ նաև առաջացնում է հոգեբանական, հետագայում նաև կենսաբանական կախվածություն։ Համաճարակաբանական ուսումնասիրությունը հիմնականում կենտրոնացել է թութունի ծխելու վրա, որն ուսումնասիրվել է ավելի քան սպառման որևէ այլ ձև:
Թութունը Հայաստանում մահվան պատճառների՝ սիրտ-անոթային հիվանդությունների և քաղցկեղի առաջնային ռիսկի գործոնն է և կանխելի մահվան գերագույն պատճառը աշխարհում: Թութունի օգտագործումը սովորաբար սիրտ-անոթային հիվանդությունների պատճառ է դառնում, և ծխելը սրտի կաթվածների, ուղեղի կաթվածների, քրոնիկական թոքային կառուցվածքային հիվանդության, էմֆիզեմայի, և քաղցկեղի (հատկապես թոքի քաղցկեղի, խռչակի և բերանի քաղցկեղների, և ենթաստամոքսային քաղցկեղի) հիմնական ռիսկի գործոն է: Թութունը նաև ծայրամասային անոթային հիվանդության և հիպերլարվածության պատճառ է դառնում, որոնք առաջանում են թութունի հետ շփման ժամանակից և դեղաբաժնից: Ավելին՝ թութունով լցրած ծխախոտների միջի ավելի բարձր ձյութի (tar) բաղադրությունը ավելացնում է այս հիվանդությունների ռիսկը: Զարգացող երկրներում վաճառվող ծխախոտները սովորաբար ավելի բարձր ձյութի բաղադրություն են ունենում, և ավելի հավանական է, որ ֆիլտրացված չլինեն՝ այս շրջաններում ավելացնելով թութունին վերաբերող հիվանդությունների դիմաց խոցելիությունը:
Ծուխը պարունակում է մի քանի քաղցկեղածին պիրոլիտ արտադրանքներ, որոնք միանում են ԴՆԹ-ին և շատ ծագումնաբանական մուտացիաների պատճառ դառնում: Ավելի քան 19 ճանաչված քաղցկեղածին գոյություն ունեն ծխախոտի ծուխի մեջ: Թութունը նաև պարունակում է նիկոտին, որը հույժ կախվածություն առաջացնող փսիխոակտիվ քիմիական նյութ է: Թութուն ծխելիս նիկոտինը ֆիզիկական և հոգեբանական կախվածություն է առաջացնում: Որքան ավելի վաղ է մարդն սկսում ծխել, այնքան ավելի մեծ է վտանգը նրա առողջությանը և այնքան ավելի դժվար է թարգել ծխելը:
Ծխախոտի վնասը օրգանիզմի վրա
•
Ազդեցությունը ատամնաշարի վրա
Սկսենք նրանից, որ ծխախոտի տաք ծուխն առաջին հերթին ազդում է ատամի արծնածածկի վրա, որոշ ժամանակ հետո վնասում է ատամի արծնածածկը, առաջանում են ճեղքեր՝ միկրոօրգանիզմների համար՝ որոնցով մուտք են գործում ախտածին բակտերիաները: Ատամների վրա նստում է ծխախոտի կուպրը, սևացնում դրանք, առաջացնում յուրահատուկ տհաճ հոտ: Տաք օդն այրում է բերանի և քթի խոռոչների լորձաթաղանթը, բորբոքում դրանք է նպաստելով չարորակ հիվանդությունների առաջացմանը: Ծխելու ժամանակ ջերմաստիճանի զգալի տատանումները նույնպես ազդում են ատամների արծնածածկի վրա: Դրա հետևանքով ծխողների ատամները սկսում են քայքայվել ավելի վաղ, քան չծխողներինը: Ատամները դեղնում են, իսկ բերանի խոռոչից սկսում է փչել յուրահատուկ տհաճ հոտ, որը զգացվում է ծխողների հետ խոսելիս: Մուրը նստում է շնչառական ուղիների պատերին և թոքաբշտերին, որի արդյունքում թոքերը խցանվում են: Այս ամենը ուղեկցվում է հազոց, բորբոքումով ալերգիայով: Ծխախոտի խեժը հավաքվում է բրոնխներում և թոքաբշտերում՝ փոքրացնելով գազափոխանակության մակերեսը, որը ծխողին ստիպում է տանջալից հազալ: Ծխելու ազդեցությունը սիրտ-անոթային համակարգի վրա
Ծխելուց մոտ 30 րոպե հետո ծխողի օրգանիզմում դիտվում է անոթների նեղացում: Դա հանգեցնում է սրտի ծանրաբեռնվածության մեծացման: Ընդհանուր առմամբ՝ ծխախոտը քայքայում է թոքերը, միզապարկը, բերանի խոռոչը, կոկորդը, կերակրափողը, ենթաստամոքսային գեղձը, երիկամները, շատ են տուժում սիրտ-անոթային համակարգը և գլխուղեղը: Տարիների հետ ծխող մարդկանց մոտ զարգանում է կաղություն, որը վերջույթներում ցավի հետևանք է:Երբեմն հիվանդության զարգացումը հանգեցնում է փտախտի և ոտքի անդամահատման: Սա նյարդային համակարգի վրա ծխախոտի ծխի ուժեղ թույներից մեկի՝ նիկոտինի ազդեցության սկիզբն է: Նիկոտինը ներթափանցում է արյան մեջ, տարածվում ամբողջ օրգանիզմում, և յուրաքանչյուր օրգան իր ձևով է պատասխանում այդ ներխուժմանը: Տագնապի ազդանշանն առաջինը տալիս է մակերիկամը՝ արյան մեջներմուծելով ադրենալին, որը իստ նեղացնում է արյան անոթները, բարձրանում է զարկերակային ճնշումը, սիրտը, օրգանիզմի արյան պահանջն բավարարելու համար, ստիպված մեծացնում է կծման հաճախություն: Օրգանիզմի այդպիսի խթանմանը ծխողը հատուցում է անոթների աթերոսկլերոզով, սրտի իշեմիկ հիվանդությամբ, և սրտամկանի անոթախցանումով(ինֆարկտ): Ազդեցությունը գլխուղեղի վրա
Ծխախոտի ծխի բաղադրամասերը, հիմնականում նիկոտինը, ակտիվորեն ազգում են բոլոր նյարդային ֆունկցիաների վրա, իսկ առավել զգայուն են կենտրոնական նյարդային համակարգը և առաջին հերթին գլխուղեղի բջիջները: Նրանք, ովքեր ծխում են, պետք է հիշեն, որ նիկոտինի ազդեցությամբ տեղի է ունենում ուղեղի անոթների նեղացում, որն էլ բերում է ուղեղ հոսող արյան քանակի նվազման: Դրա հետ կապված հաճախակի առաջ են գալիս գլխացավեր, հիշողության վատացում:
Սկսենք նրանից, որ ծխախոտի տաք ծուխն առաջին հերթին ազդում է ատամի արծնածածկի վրա, որոշ ժամանակ հետո վնասում է ատամի արծնածածկը, առաջանում են ճեղքեր՝ միկրոօրգանիզմների համար՝ որոնցով մուտք են գործում ախտածին բակտերիաները: Ատամների վրա նստում է ծխախոտի կուպրը, սևացնում դրանք, առաջացնում յուրահատուկ տհաճ հոտ: Տաք օդն այրում է բերանի և քթի խոռոչների լորձաթաղանթը, բորբոքում դրանք է նպաստելով չարորակ հիվանդությունների առաջացմանը: Ծխելու ժամանակ ջերմաստիճանի զգալի տատանումները նույնպես ազդում են ատամների արծնածածկի վրա: Դրա հետևանքով ծխողների ատամները սկսում են քայքայվել ավելի վաղ, քան չծխողներինը: Ատամները դեղնում են, իսկ բերանի խոռոչից սկսում է փչել յուրահատուկ տհաճ հոտ, որը զգացվում է ծխողների հետ խոսելիս: Մուրը նստում է շնչառական ուղիների պատերին և թոքաբշտերին, որի արդյունքում թոքերը խցանվում են: Այս ամենը ուղեկցվում է հազոց, բորբոքումով ալերգիայով: Ծխախոտի խեժը հավաքվում է բրոնխներում և թոքաբշտերում՝ փոքրացնելով գազափոխանակության մակերեսը, որը ծխողին ստիպում է տանջալից հազալ: Ծխելու ազդեցությունը սիրտ-անոթային համակարգի վրա
Ծխելուց մոտ 30 րոպե հետո ծխողի օրգանիզմում դիտվում է անոթների նեղացում: Դա հանգեցնում է սրտի ծանրաբեռնվածության մեծացման: Ընդհանուր առմամբ՝ ծխախոտը քայքայում է թոքերը, միզապարկը, բերանի խոռոչը, կոկորդը, կերակրափողը, ենթաստամոքսային գեղձը, երիկամները, շատ են տուժում սիրտ-անոթային համակարգը և գլխուղեղը: Տարիների հետ ծխող մարդկանց մոտ զարգանում է կաղություն, որը վերջույթներում ցավի հետևանք է:Երբեմն հիվանդության զարգացումը հանգեցնում է փտախտի և ոտքի անդամահատման: Սա նյարդային համակարգի վրա ծխախոտի ծխի ուժեղ թույներից մեկի՝ նիկոտինի ազդեցության սկիզբն է: Նիկոտինը ներթափանցում է արյան մեջ, տարածվում ամբողջ օրգանիզմում, և յուրաքանչյուր օրգան իր ձևով է պատասխանում այդ ներխուժմանը: Տագնապի ազդանշանն առաջինը տալիս է մակերիկամը՝ արյան մեջներմուծելով ադրենալին, որը իստ նեղացնում է արյան անոթները, բարձրանում է զարկերակային ճնշումը, սիրտը, օրգանիզմի արյան պահանջն բավարարելու համար, ստիպված մեծացնում է կծման հաճախություն: Օրգանիզմի այդպիսի խթանմանը ծխողը հատուցում է անոթների աթերոսկլերոզով, սրտի իշեմիկ հիվանդությամբ, և սրտամկանի անոթախցանումով(ինֆարկտ): Ազդեցությունը գլխուղեղի վրա
Ծխախոտի ծխի բաղադրամասերը, հիմնականում նիկոտինը, ակտիվորեն ազգում են բոլոր նյարդային ֆունկցիաների վրա, իսկ առավել զգայուն են կենտրոնական նյարդային համակարգը և առաջին հերթին գլխուղեղի բջիջները: Նրանք, ովքեր ծխում են, պետք է հիշեն, որ նիկոտինի ազդեցությամբ տեղի է ունենում ուղեղի անոթների նեղացում, որն էլ բերում է ուղեղ հոսող արյան քանակի նվազման: Դրա հետ կապված հաճախակի առաջ են գալիս գլխացավեր, հիշողության վատացում:
•
Ծխողը համոզում է իրեն, որ առանց ծխախոտի ինքը չի կարող նորմալ աշխատել, ապրել, և շուտով դառնում է իր կրքի իսկական ստրուկը:
No comments:
Post a Comment